Tajemnic\u0119 Przemienienia Ko\u015bci\u00f3\u0142 kontempluje w ci\u0105gu roku liturgicznego zasadniczo dwa razy: 6 sierpnia, gdy obchodzone jest \u015bwi\u0119to Przemienienia Pa\u0144skiego na g\u00f3rze Tabor i w II Niedziel\u0119 Wielkiego Postu, gdy liturgia jest ju\u017c ukierunkowana ku g\u00f3rze Golgocie. Na Taborze Chrystus my\u015bli o Krzy\u017cu, a Ko\u015bci\u00f3\u0142 ukazuje wiernym t\u0119 g\u00f3r\u0119, by w \u015bwietle Przemienienia zobaczyli tajemnic\u0119 cierpienia, \u015bmierci i zmartwychwstania. \u201eUczniowie s\u0105 wezwani do kontemplacji Jezusa wywy\u017cszonego na Krzy\u017cu, z kt\u00f3rego S\u0142owo zrodzone z milczenia przez swoje milczenie i osamotnienie proroczo og\u0142asza absolutn\u0105 transcendencj\u0119 Boga wobec wszystkich d\u00f3br stworzonych, zwyci\u0119\u017ca we w\u0142asnym ciele nasz grzech i przyci\u0105ga ku sobie wszystkich ludzi, ka\u017cdemu daruj\u0105c nowe \u017cycie zmartwychwstania\u201d.<\/p>\n\n\n\n

W Przemienieniu zosta\u0142a ukazana uczniom chwa\u0142a niezniszczalnego cia\u0142a po zmartwychwstaniu, a jednocze\u015bnie boski aspekt Osoby Chrystusa. Obie g\u00f3ry \u2013 Tabor i Golgota, wyznaczaj\u0105 tras\u0119 paschy \u201eod proroczego \u015bwiat\u0142a Przemienienia do ostatecznej \u015bwiat\u0142o\u015bci zmartwychwstania\u201d. Jezus wzi\u0105\u0142 swoich trzech uczni\u00f3w \u201ena g\u00f3r\u0119 wysok\u0105, osobno\u201d (Mt 17, 1). Wej\u015bcie na g\u00f3r\u0119 symbolizuje mistyczn\u0105 drog\u0119 kontemplacyjn\u0105 prowadz\u0105c\u0105 do poznania promieniuj\u0105cej chwa\u0142y Boga. Warunki tego poznania: trwa\u0107 z Jezusem w swojej samotno\u015bci, pozwoli\u0107 Mu si\u0119 prowadzi\u0107, podj\u0105\u0107 trud wchodzenia na g\u00f3r\u0119, wysoko ponad to, co w naszym \u017cyciu mierno\u015bci\u0105 i trwa\u0107 w tym ruchu naprz\u00f3d i w g\u00f3r\u0119 \u2013 blisko nieba. Wej\u015b\u0107 w cie\u0144 Krzy\u017ca, a ostatecznie \u2013 w s\u0142o\u0144ce Krzy\u017ca. Symbolicznie g\u00f3ra Przemienienia ma wiele analogii z Synajem (czyli Horebem), kt\u00f3ry jest archetypiczn\u0105 g\u00f3r\u0105 teofanii. Z Synajem s\u0105 te\u017c zwi\u0105zani obaj towarzysz\u0105cy Przemienieniu Prorocy \u2013 Moj\u017cesz i Eliasz. W rzeczywisto\u015bci g\u00f3ra Tabor jest niewielkim wzniesieniem o \u0142agodnych zboczach, lecz w ikonografii nabiera plastycznych cech g\u00f3ry teofanii \u2013 wypi\u0119trza si\u0119 wzwy\u017c, staje si\u0119 bli\u017csza nieba.<\/p>\n\n\n\n

Ikona Przemienienia bardzo plastycznie ukazuje dwa wymiary: ziemski i pozaziemski. Ten pierwszy to trzej Aposto\u0142owie: Piotr, Jan i Jakub w pe\u0142nych dynamizmu postawach, spadaj\u0105cy ze stromego szczytu, przytuleni do ziemi, o\u015blepieni \u015bwiat\u0142o\u015bci\u0105 bij\u0105c\u0105 od centralnej postaci Chrystusa. Ka\u017cdy z uczni\u00f3w nieco inaczej reaguje na do\u015bwiadczenie boskiej rzeczywisto\u015bci. Ten wymiar jest silnie skontrastowany przez g\u00f3rn\u0105 parti\u0119 ikony, gdzie Chrystus w bia\u0142ych szatach, otoczony mandorl\u0105 dope\u0142nion\u0105 przez zastyg\u0142e w adoracyjnym nachyleniu postacie Moj\u017cesza i Eliasza, stoi nieporuszony w doskona\u0142ym kr\u0119gu transcendentnego pokoju. Teofanii towarzyszy \u015bwiat\u0142o i chwa\u0142a, kt\u00f3rych ikonograficznym \u015brodkiem wyrazu s\u0105 promienie i mandorla. Mandorla wyznacza przestrze\u0144 sacrum, w kt\u00f3rej B\u00f3g si\u0119 objawia i pozwala pozna\u0107. Mo\u017cemy wyodr\u0119bni\u0107 trzy zakresy znacze\u0144, wszystkie odnosz\u0105ce si\u0119 do Przemienienia, dla kt\u00f3rych mandorla jest sposobem ich artystycznego wyrazu: mandorla jako przestrze\u0144 gdzie objawia si\u0119 chwa\u0142a Bo\u017ca; niesko\u0144czona przestrze\u0144, przez kt\u00f3r\u0105 B\u00f3g objawia si\u0119 w sko\u0144czonym \u015bwiecie; sfera teofanicznego objawienia, transcendencji, miejsce gdzie wyra\u017ca si\u0119 Niewyra\u017calne.<\/p>\n\n\n\n

W centrum ikony stoi Chrystus w l\u015bni\u0105co bia\u0142ych szatach, kt\u00f3rych biel oznacza czysto\u015b\u0107, niezniszczalno\u015b\u0107 i doskona\u0142o\u015b\u0107. Praw\u0105 r\u0119k\u0105 b\u0142ogos\u0142awi \u2013 bo sam jest b\u0142ogos\u0142awie\u0144stwem dla cz\u0142owieka, w lewej r\u0119ce trzyma zw\u00f3j Pisma. Ewangeliczne opowiadania o teofanii na Taborze zgodnie podkre\u015blaj\u0105 jej solarny i \u015bwietlisty aspekt. \u201eJego oblicze zaja\u015bnia\u0142o jak s\u0142o\u0144ce i jego szaty sta\u0142y si\u0119 bia\u0142e jak \u015bwiat\u0142o\u201d (Mt 17, 2). Ja\u015bniej\u0105c\u0105 jak s\u0142o\u0144ce twarz Chrystusa obrazuje otaczaj\u0105ca g\u0142ow\u0119 aureola \u2013 z\u0142oty nimb, znak \u015bwi\u0119to\u015bci i duchowego promieniowania. Cho\u0107 z\u0142oto w ikonie odnosi si\u0119 do Bosko\u015bci, to jednak przypomina te\u017c stan, do kt\u00f3rego wezwany jest ka\u017cdy cz\u0142owiek \u2013 \u201eSprawiedliwi ja\u015bnie\u0107 b\u0119d\u0105 jak s\u0142o\u0144ce w kr\u00f3lestwie Ojca swego\u201d (Mt 13, 43) \u2013 stad z\u0142ote aureole \u015bwi\u0119tych.<\/p>\n\n\n\n

Chrystus promieniuje \u015bwiat\u0142em, kt\u00f3rego trzy promienie s\u0105 szczeg\u00f3lnie wyodr\u0119bnione i dotykaj\u0105 Aposto\u0142\u00f3w. Reakcja Aposto\u0142\u00f3w jest \u017cywio\u0142owa i zr\u00f3\u017cnicowana. Po prawej stronie ikony Piotr, w \u017c\u00f3\u0142tym p\u0142aszczu, jako najstarszy patrzy w stron\u0119 przemienionego Mistrza i wyci\u0105ga r\u0119k\u0119 w ge\u015bcie, kt\u00f3ry podejmuje i odpowiada na \u015bwiat\u0142o, w kt\u00f3rym wychodzi ku niemu Chrystus \u2013 B\u00f3g. Powiewaj\u0105cy za Aposto\u0142em p\u0142aszcz wskazuje jednak, \u017ce w pierwszej chwili uleg\u0142 l\u0119kowi i gwa\u0142townie odwr\u00f3ci\u0142 si\u0119, pora\u017cony ogromem tajemnicy, kt\u00f3rej sta\u0142 si\u0119 \u015bwiadkiem. Z lewej strony ikony le\u017cy na ziemi powalony \u015bwiat\u0142em Aposto\u0142 Jakub. Cho\u0107 os\u0142ania oczy, to jednak zwraca si\u0119 ku Chrystusowi. Natomiast najm\u0142odszy Jan, w czerwonym p\u0142aszczu, upad\u0142 na ziemi\u0119 podczas ucieczki, jest zupe\u0142nie odwr\u00f3cony od Mistrza i r\u0119k\u0105 zas\u0142ania sobie oczy. O jego l\u0119ku \u015bwiadczy zgubiony w nag\u0142ym ruchu sanda\u0142 \u2013 taki opadaj\u0105cy sanda\u0142 jest w ikonie graficznym przedstawieniem przestrachu (np. Dzieci\u0105tko gubi\u0105ce sanda\u0142 na widok Krzy\u017ca pokazywanego przez Anio\u0142a w ikonie Matki Bo\u017cej Nieustaj\u0105cej Pomocy). To zr\u00f3\u017cnicowane zachowanie Aposto\u0142\u00f3w zawiera podan\u0105 j\u0119zykiem ikony informacj\u0119, \u017ce blask Przemienienia dotyka wszystkich, ale nie wszyscy w r\u00f3wnym stopniu s\u0105 zdolni go przyj\u0105\u0107. Najpierw trzeba odby\u0107 wspinaczk\u0119 na g\u00f3r\u0119 i stan\u0105\u0107 na jej szczycie, ale \u2013 jak dowodzi\u0142 \u015bw. Serafin z Sarowa w rozmowie z Motowi\u0142owem \u2013 ani czysto\u015b\u0107 \u017cycia, ani warto\u015b\u0107 i wielko\u015b\u0107 zas\u0142ug nie stanowi\u0105 celu w \u017cyciu chrze\u015bcijanina, a jedynie s\u0105 \u015brodkami niezb\u0119dnymi w d\u0105\u017ceniu do celu, kt\u00f3rym jest pe\u0142nia pozyskania Ducha \u015awi\u0119tego, pe\u0142nia \u0142aski. Przemienienie by\u0142o tak\u017ce przemienieniem Aposto\u0142\u00f3w, kt\u00f3rzy oczami oczyszczonymi moc\u0105 Ducha na chwil\u0119 ujrzeli chwa\u0142\u0119 Pana, normalnie ukryt\u0105 pod postaci\u0105 Jego kenozy.<\/p>\n\n\n\n

Inny przemieniony \u015bwiat\u0142em Przemienienia, \u015bw. Symeon Nowy Teolog, tak wyra\u017ca t\u0119 prawd\u0119 \u201e\u0141aska \u015awi\u0119tego Ducha sp\u0142ywaj\u0105ca jak \u015bwiat\u0142o umys\u0142owe przybywa w ciszy i przynosi rado\u015b\u0107. Jest odbiciem \u015bwiat\u0142a wiekuistego, odblaskiem wiecznego szcz\u0119\u015bcia i czyni cz\u0142owieka przyjacielem i synem Boga, a nawet Bogiem \u2013 na ile to mo\u017cliwe dla cz\u0142owieka. Umys\u0142 jednocz\u0105cy si\u0119 z B\u00f3stwem staje si\u0119 niczym \u015bwiat\u0142o: jest wtedy \u015bwiat\u0142em i kontempluje \u015bwiat\u0142o, czyli Boga. Ogl\u0105da samego siebie w zjednoczonym z sob\u0105 \u015bwietle, trwaj\u0105c w trze\u017awo\u015bci na czuwaniu\u201d. \u015awiat\u0142em Przemienienia dotkni\u0119ci s\u0105 nie tylko ludzie, jest nim zalana ca\u0142a ikona. Bia\u0142e kaskady \u015bwiat\u0142a odbijaj\u0105 si\u0119 na za\u0142amaniach trzech pag\u00f3rk\u00f3w i roz\u015bwietlaj\u0105 szaty Aposto\u0142\u00f3w, oraz wype\u0142niaj\u0105 tajemniczym blaskiem suknie Moj\u017cesza i Eliasza. Chrystus Przemieniony stoi pomi\u0119dzy Moj\u017ceszem, kt\u00f3ry symbolizuje Prawo (trzyma w d\u0142oni tablice Przymierza) a Eliaszem, kt\u00f3ry symbolizuje Prorok\u00f3w. Jezus po\u015brodku nich zbiera w sobie pe\u0142ni\u0119 zapowiedzi proroctw i pe\u0142ni\u0119 Prawa, \u0142\u0105czy dwa Przymierza, a wi\u0119c jednocze\u015bnie integruje \u015bwiat umar\u0142ych i \u015bwiat \u017cywych \u2013 Eliasz wzi\u0119ty do nieba na wozie ognistym jest or\u0119downikiem \u017cyj\u0105cych, Moj\u017cesz or\u0119downikiem zmar\u0142ych. Wed\u0142ug Maksyma Wyznawcy ci dwaj Prorocy symbolizuj\u0105 tak\u017ce cnot\u0119 i wiedz\u0119, a Chrystus w\u015br\u00f3d nich jest mi\u0142o\u015bci\u0105. Moj\u017cesz i Eliasz, \u015bwiadkowie dw\u00f3ch r\u00f3\u017cnych epifanii (na Synaju\/ Horebie) \u2013 Boga Mocy i Boga delikatnej mi\u0142o\u015bci, s\u0105 tu \u015bwiadkami trzeciej \u2013 Boga w Jezusie Chrystusie.<\/p>\n\n\n\n

\u201eOto ob\u0142ok \u015bwietlany os\u0142oni\u0142 ich\u201d (Mt 17, 5) \u2013 w ewangelicznym przekazie o Przemienieniu ob\u0142ok stanowi bardzo wa\u017cny element. To teofaniczne zjawisko nie jest to\u017csame ani ze \u015bwiat\u0142em, kt\u00f3rym emanuje posta\u0107 Chrystusa, ani z jego chwa\u0142\u0105; pojawia si\u0119 pod koniec teofanii i pozwala na jej trynitarn\u0105 interpretacj\u0119. By\u0142a ju\u017c mowa o roli Ducha \u015awi\u0119tego w Przemienieniu i w\u0142a\u015bnie najcz\u0119\u015bciej symbol ob\u0142oku odnosi si\u0119 w egzegezie chrze\u015bcija\u0144skiej do Osoby Ducha \u015awi\u0119tego. Plastycznie funkcj\u0119 ob\u0142oku spe\u0142nia mandorla. Trzy sfery mandorli maj\u0105 ilustrowa\u0107 my\u015bl doktryny \u015bw. Grzegorza Palamasa, \u017ce \u015bwiat\u0142o z g\u00f3ry Tabor jest energi\u0105 w\u0142a\u015bciw\u0105 istocie trzech Os\u00f3b Tr\u00f3jcy \u015awi\u0119tej. Z ob\u0142oku odzywa si\u0119 g\u0142os, kt\u00f3ry jest dope\u0142nieniem trynitarnej manifestacji: \u201eTo jest m\u00f3j Syn umi\u0142owany, w kt\u00f3rym mam upodobanie, Jego s\u0142uchajcie\u201d (Mt 17,5). Na naszej ikonie te s\u0142owa Ojca zosta\u0142y umieszczone w g\u00f3rnej partii obramowania ikony. Razem z uczniami i my, kontempluj\u0105c ikon\u0119 Przemienienia Pa\u0144skiego, stoimy przed obliczem Jezusa jak Oblubienica stoj\u0105ca przed Oblubie\u0144cem, a Duch \u015awi\u0119ty drog\u0105 nieustannego oczyszczania czyni nas stopniowo \u201eosobami ukszta\u0142towanymi na wz\u00f3r Chrystusa \u2013 historyczn\u0105 kontynuacj\u0105 szczeg\u00f3lnej obecno\u015bci zmartwychwsta\u0142ego Pana\u201d. \u201eTen sam Duch, kt\u00f3ry nie pragnie bynajmniej, aby ludzie powo\u0142ani przez Ojca byli oderwani od historii ludzko\u015bci, ka\u017ce im s\u0142u\u017cy\u0107 braciom zgodnie z ich w\u0142asnym sposobem \u017cycia\u2026\u201d. Trzeba wi\u0119c zej\u015b\u0107 z g\u00f3ry, ale tak jak uczniowie, kt\u00f3rzy \u201e\u2026nikogo nie widzieli, tylko samego Jezusa\u201d (Mt 17,8). Ol\u015bnieni \u015bwiat\u0142em Pana, mo\u017cemy dostrzega\u0107 to \u015bwiat\u0142o poprzez wszystkich ludzi i wszystkie rzeczy \u2013 widzie\u0107 tylko Jezusa.<\/p>\n\n\n\n

\u201ePanie, wiemy i przeczuwamy, \u017ce jeste\u015b wsz\u0119dzie wok\u00f3\u0142 nas. Lecz na oczach mamy jakby zas\u0142on\u0119. Spraw, by Twoje wszechw\u0142adne oblicze ja\u015bnia\u0142o wsz\u0119dzie: \u201eNiech zaja\u015bnieje Twoje oblicze nad nami\u201d (Ps 31,17). Niech Twoja niezmierzona jasno\u015b\u0107 o\u015bwietli na wskro\u015b nieprzeniknione ciemno\u015bci, w kt\u00f3rych \u017cyjemy. \u201eNiech zab\u0142y\u015bnie chwa\u0142a Pana naszego nad nami\u201d (Ps 57,6). I dlatego ze\u015blij nam Ducha Twego, gdy\u017c jedynie Jego pobudzaj\u0105ce dzia\u0142anie mo\u017ce rozpocz\u0105\u0107 i zako\u0144czy\u0107 wielk\u0105 metamorfoz\u0119 (gr. Metamorfosis \u2013 przemienienie), do jakiej si\u0119 sprowadza wszelkie doskonalenie wewn\u0119trzne i do kt\u00f3rej wzdycha Twoje stworzenie. \u201eZe\u015blij Ducha Twego, a powstanie \u017cycie i odnowisz oblicze ziemi (por. Ps 104,30)\u201d. Amen.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Ikona Przemienienia symbolizuje model duchowej transformacji cz\u0142owieka. Jan Pawe\u0142 II w Vita Consecrata odni\u00f3s\u0142 ten model w spos\u00f3b szczeg\u00f3lny do os\u00f3b konsekrowanych, kt\u00f3re \u201eprofesja rad ewangelicznych czyni (\u2026) znakiem i proroctwem dla wsp\u00f3lnoty braci i dla \u015bwiata\u201d. Jednak\u017ce tak jak trzej wybrani Aposto\u0142owie, tak ca\u0142y Ko\u015bci\u00f3\u0142, ka\u017cdy ochrzczony i ka\u017cdy r\u00f3\u017cnorako powo\u0142any, stoi przed obliczem…<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":9387,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"jetpack_post_was_ever_published":false,"jetpack_publicize_message":"","jetpack_is_tweetstorm":false,"jetpack_publicize_feature_enabled":true,"jetpack_social_post_already_shared":true,"jetpack_social_options":[]},"categories":[122],"tags":[],"jetpack_publicize_connections":[],"jetpack_featured_media_url":"https:\/\/i0.wp.com\/gloskarmelu.pl\/wp-content\/uploads\/2019\/08\/ikona-przemienienia-kopia.jpg?fit=1765%2C1316&ssl=1","jetpack_shortlink":"https:\/\/wp.me\/p4nmoZ-2ro","jetpack-related-posts":[],"jetpack_sharing_enabled":true,"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/gloskarmelu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/9386"}],"collection":[{"href":"https:\/\/gloskarmelu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/gloskarmelu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/gloskarmelu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/gloskarmelu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=9386"}],"version-history":[{"count":3,"href":"https:\/\/gloskarmelu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/9386\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":9392,"href":"https:\/\/gloskarmelu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/9386\/revisions\/9392"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/gloskarmelu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/9387"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/gloskarmelu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=9386"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/gloskarmelu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=9386"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/gloskarmelu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=9386"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}